Children dying in Thar

 To be checked is this approved topic?

مٺي ٿر ۾ مرندڙ ٻار..!!

ڪشور ڪمار

        ٿر مارو ماڻهو امن پيار ۽ محبت جا هيراڪ آهن جنهن سدائين پنهنجي اندر ۾ پنهنجائپ جي پالنا ڪئي آهي، سياڻا مهمان نواز، هر ڪنهن کي عزت ڏيندڙ، دشمن به در تي آيو ته ان کي اندر جا دروازا کولي آجيان ڪندا آهن، اهيو ئي سبب آهي جو گذريل ڪيترن ئي سالن کان هنن مارو ماڻهن جي گهرن جي سونهن مٽجي رهي آهي ٿري مائرن جون جهوليون خالي ٿي رهيون آهن، حال ئي حڪمران جي ڪرسي تي براجمان سنڌ جا واڳ ڌڻي جيڪو هر هَند هنن ماروئڙن کي بي شعور ڪوٺن ۽ ثابت ڪرڻ ۾ ڪا ڪثر نه ڇڏي آهي، اڄ جيڪڏهن ٿر جي جيجل ٻاگهين جي اجڙيل جهولين تي ڪير سوال اُٿاري ٿو ته حڪمران جماعت کان اهيو ئي اندر کي وڍ ڏيندڙ جملا ايندا آهن ته ٿر جا ماڻهو بي شعور آهن جنهن کي ڪا خبر ئي ناهي ته ڪيئن ڊليوري ڪرائبي آهي/ ٿر جون دايون ٻار ڇڪي ڪڍنديون آهن، ٿر ۾ ٻار مري رهيا آهن وڏا ماڻهو ته نه پيا مرن جو هيڏي واويلا ڪئي پئي وڃي افسوس....!!!! بس اهڙن بي ذوق ڳالهين جي بدلي ۾ هي مخلوق خاموش ئي رهندي آهي، پنهنجي پاڻ يا پنهنجي ضمير سان ملامت ڪندي اهيو ئي چوندا آهن ته اهيو انهن جي واتان نڪتل لفظ بظاهر ته سنڌ جي اجتمائي ضمير جو آواز آهي...!!

         گذريل 3 سالن کان ٿر ۾ قهر برپا آهي هزارين مائرن جون جهوليون خالي ٿيون سوين سرڪاري ۽ غير سرڪاري ادارا آيا، لپ اٽي جي يا ڪلو چانورن جو ساڻ کڻي پر ڪڏهن انهن کي دلاسو يا تسلي نه ڏني ايئي هنن جي روئيندڙ اکين مان وهندڙ ڳوڙهن کي اٽي جي لپ سان بند ٻڌڻ جي ڪوشش ڪئي ويئي، بس ڏک ۽ تڪليف سان ڀرپور هنن جي وجود جي اڱڻ ۾ سدائين تڏو وڇايل هوندو آهي ڪير اچي تعذيت ڪرڻ..؟؟ هر ماڻهو ايندو پنهنجي مفادن خاطر پنهنجي پروجيڪٽ جي پورائي خاطر، هنن جي اڱڻ ۾ رقص ڪندڙ موت جون تصويرون پنهنجي ڪئمرا ۾ محفوظ ڪرڻ خاطر ته جيئن هو انهي جي بنياد تي ڊالرن جا پروجيڪٽ حاصل ڪري سگهن، ڪافي سالن جو اهيو تسلسل رهيو آهي، ته ٿر جي اٻوجھ ماروئڙن جي ڏکن ۽ تڪليفن کي بيان ڪندي کوڙ سارا ماڻهو ڪک پتي مان لک پتي ٿيا آهن، پر انهي جي بدلي هنن هيڻن ۽ وياڪل ماڻهن کي ڇا مليو بس اهيو ئي نه اڳي پيٽ بکايل هوندي ڪنهن سان گلا نه ڪندا هئا، ۽ هاڻي نيڻ واٽن تي ٽڪائي امداد جي اوسيئڙي ۾ هوندا آهن، تبديلي آئي آهي پر اهو پاڻ ساڻ هڪ فقير کڻي آئي آهي جنهن کي هاڻ مارڻ مُشڪل آهي.

        2014ع ۾ 950 ٻار ٿر جي مختلف هندن تان موت جي ابدي ننڊ ڏانهن مائل ٿيا، جنهن جو تسلسل جاري رهندي 2015ع ۾ اندازن 500 کان مٿي ٻار موت جو شڪار ٿيا هينئر نئين سال جي شروعات ۾ ئي ٿر جي ڌرتي تي موت جي نئين لهر اُڀري جنهن سوين گهر اُجاڙي ڇڏيا، هن وقت تائين 65 ٻار زندگي جي رنگينيت ڏسڻ کان سواءِ مالڪ حقيقي سان وڃي مليا.  

     ٿر ۾ مرندڙ ٻارن جو جيڪڏهن  حقيقي پاسو ڏسجي ته کوڙ اهڙا سبب آهن جيڪي ڏينهون ڏينهن موت ڏانهن ڌڪيندا آهن جنهن ۾ غذائي قلت اهم پاسو آهي، عمومن ڏٺو ويو آهي ته جيڪڏهن پيدائش جي وقت ٻار جو وزن اڍائي ڪلو آهي ته اهو صحتمند به هوندو ۽ بچڻ جا امڪان تمام گهڻا هوندا آهن، پر ڊاڪٽرن جي مطابق جيڪڏهن ٻار گهٽ ۾ گهٽ 900 گرام جو پيدا ٿئي ٿو ته ان کي ميڊيڪلي دوائن سان بچائي سگهجي ٿو يا ان ۾ بچڻ جا امڪان ٿي سگهن ٿا پر اڪثريت ٿر ۾ ٻار پيدا ئي 600 گرام کان 800 گرام تائين هوندا آهن ته انهن جي موت يقيني هوندي آهي، ٻيو اهم پهلو اهيو به آهي ته ٿر ۾ ڪنهن جا 8 ٻارن کان گهٽ ناهن، هڪ ٻار اڃان ٿڃ تي هوندو آهي ته ٻيو ٻار تيار ٿي ويندو آهي مطلب ته لائن لڳل آهي، فيملي پلاننگ جو تصور به ناهي عام ماڻهن وٽ، نتيجي ۾ ٻار کي ماءُ جي پيٽ اندر صحيح طريقي جي خوراڪ نه ملي سگهندي آهي ۽ ٻار وقت کان اڳي يا گهٽ وزن وارو پيدا ٿيندو آهي، جيڪو پوءِ اک کولڻ کان اڳ ۾ ئي ختم ٿي ويندو آهي، ٿُلهي ليکي ڏٺو وڃي ته ٿر ۾ شعور جي ڪمي آهي يا صحت جون سهولتون به گهٽ آهن ۽ ايتري معلومات ناهي ته ٻار ڪيتري وقفي کان پوءِ پيدا ڪرڻ کپي، ۽ ڪيترا ٻار پيدا ڪرڻ کپن جيئن زندگي آساني سان گذاري سگهجي ڪنهن جو محتاج نه ٿجي.     

      ٻيو سڀ کان اهم مسئلو اهيو به آهي ته مسلسل ٿر ۾ ڏڪار رهڻ جي ڪري ٿر ۾ خوراڪ جي ڪمي ٿي ڇا ڪاڻ ته ٿر ۾ اڪثر ماڻهن جو گُذر سفر برسات جي پاڻي تي ٿيندڙ ٻنين ۾ آهي برسات نه پوڻ جي ڪري ٻنيون نه پوکي سگهيا ۽ نتيجي ۾ خوراڪ جي ڪمي ٿي ۽ مٿان وري حڪومت جي نااهلي به شمار آهي، ڇو ته جيڪڏهن جون يا آگسٽ تائين برساتون نه ٿيون پون ته ٿر پارڪر کي ڏڪار سٽيل علائقو قرار ڏيئي فوري طور تي امدادي ڪاروايون شروع ڪرڻ کپن پر سنڌ حڪومت جي بي ڌياني سبب ايئن نه ٿي سگهيو، ماڻهو مرن لڳا يا غذائي قلت جا واقعا ميڊيا ۾ رپورٽ ٿيا تڏهن حڪومت اک پٽي وڏا وڏا اعلان ٿيا پر سهولتون نه هجڻ جي برابر مهيا ڪيون ويون، نتيجي ۾ انهي جو ڪو فائدو نه ٿي سگهيو ۽ ٻار مرن جو سلسلو هلندو رهيو جيڪو 3 سال گذرڻ باوجود جاري آهي.

    موسمي تبديلي جي ڪري سڄي دنيا گهيريل آهي، نه موسم تي برساتون پون ٿيون نه موسم تي سردي يا گرمي اهو اشو هر سال وڌندو رهندو اسان کي گهرجي ته انهي تبديلي کي نظر ۾ رکندي اهڙا جوڳا اُپا وٺون جو اسان ڏڪار جي حالت ۾ به سڪون جو آنند وٺي سگهون، حڪومت کي گهرجي ته ٿر جي اٻوجھ ماڻهن جو خيال رکي انهن کي بنيادي سهولتون وقت سر مهيا ڪري جيئن هو انهن مان فائدو وٺي پنهنجي نسل کي بچائي سگهن، انهي کان علاوه ٿر جي ماڻهن کي گهرجي ته دنيا جي وڌندڙ آبادي کي نظر ۾ رکندي فيملي پلاننگ تي اعتماد ڪندي وقفي ساڻ 2 يا 3 ٻار پيدا ڪرڻ کي ترجيح ڏين جيئن زندگي آسان ٿي پوي..!